Η αλλεργική ρινίτιδα αποτελεί ένα από τα συχνότερα αλλεργικά νοσήματα καθώς σύμφωνα με διεθνείς μελέτες αφορά μέχρι και στο 20-30% του πληθυσμού στο Δυτικό κόσμο. Προσβάλει τόσο τα παιδιά (ιδίως μετά τα 4-5 έτη) όσο και τους ενήλικες και προκαλεί συμπτώματα όπως ρινική καταρροή, κνησμό, φτερνίσματα ή και συμφόρηση (μπούκωμα). Πολύ συχνά, ταυτόχρονα προσβάλλονται και τα μάτια τα οποία εμφανίζουν ερυθρότητα, δακρύρροια ή και έντονο κνησμό – αυτή η κατάσταση ονομάζεται αλλεργική επιπεφυκίτιδα. Τα παραπάνω συμπτώματα πολλές φορές θεωρούνται ασήμαντα και προφανώς δεν είναι επικίνδυνα. Αυτό, ωστόσο, αποτελεί και τη μεγάλη παγίδα για τους ασθενείς καθώς με την πάροδο των χρόνων αυξάνουν τόσο σε ένταση όσο και σε διάρκεια και πλέον επηρεάζουν τον ύπνο, την παραγωγικότητα, την απόδοση στο σχολείο και γενικά την ποιότητα της ζωής. Στα συμπτώματα προστίθεται κόπωση, ευερεθιστότητα και άλλες διαταραχές της διάθεσης. Επιπλέον, η αλλεργική ρινίτιδα προδιαθέτει σε χρόνια παραρρινοκολπίτιδα, ωτίτιδα, ρινικούς πολύποδες, άπνοια και βέβαια εξάρσεις άσθματος. Επομένως πρόκειται για μια επιφανειακά ήπια νόσο, η οποία αν μείνει χωρίς την κατάλληλη αγωγή μπορεί να γίνει πολύ δύσκολη για τον ασθενή.

Ανάλογα με τα αλλεργιογόνα στα οποία είναι ευαισθητοποιημένος ο ασθενής, η αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να είναι εποχική ή ολοετής. Στην πρώτη περίπτωση, συνήθως πρόκειται για γύρεις φυτών (γρασιδιών, δέντρων ή ζιζανίων) τα οποία επηρεάζουν και προκαλούν συμπτώματα ανάλογα με την εποχή της ανθοφορίας τους. Αυτή κατεξοχήν είναι την άνοιξη (εαρινή ρινίτιδα ή και επιπεφυκίτιδα) αλλά ειδικά στην Ελλάδα, όπου λόγω κλίματος και γεωγραφικής θέσης η εποχή ανθοφορίας διαρκεί επί μακρόν, μερικά φυτά ανθίζουν το καλοκαίρι ή και όλο το φθινόπωρο. Αντίθετα, η ολοετής ρινίτιδα προκαλείται από αλλεργιογόνα στα οποία υπάρχει έκθεση καθ’όλη  τη διάρκεια του έτους, συνήθως μέσα στο οικιακό περιβάλλον όπως τα ακάρεα της οικιακής σκόνης, τα επιθήλια της γάτας ή του σκύλου και οι μύκητες. Στους ασθενείς αυτούς πολύ συχνά γίνεται λανθασμένα η διάγνωση χρόνιας παραρρινοκολπίτιδας ή άλλων επίμονων λοιμώξεων με αποτέλεσμα να λαμβάνουν χωρίς λόγω επί μακρόν αντιβιοτικές αγωγές. Περισσότερα για τα αλλεργιογόνα της ατμόσφαιρας θα βρείτε εδώ.

Η διάγνωση της αλλεργικής ρινίτιδας έχει ως κύριο αντικείμενο την ανεύρεση των υπεύθυνων αλλεργιογόνων. Αυτό γίνεται σε ένα πρώτο επίπεδο με τις δερματικές δοκιμασίες νυγμού (skin prick tests) και την ανίχνευση στον ορό ειδικών αντισωμάτων IgE (RAST ή CAP). Οι εξετάσεις αυτές δίνουν ένα ακριβές αλλά αδρό περίγραμμα των ευαισθητοποιήσεων του ασθενούς. Απαραίτητο είναι το δεύτερο επίπεδο ελέγχου που γίνεται και πάλι με αιματολογικές εξετάσεις και στις οποίες χρησιμοποιούνται ανασυνδιασμένα αλλεργιογόνα (components). Μόνο με τη χρήση αυτών των εξαιρετικής ακρίβειας εξετάσεων αναδεικνύεται ο υπεύθυνος αιτιολογικός παράγοντας, ειδικά σε ασθενείς που έχουν πολλαπλές ευαισθητοποιήσεις και οι οποίοι είναι μάλλον η πλειοψηφία στην Ελλάδα.

Θεραπευτικά, ακολουθούνται τρεις άξονες. Ο πρώτος είναι αυτός της αποφυγής του αλλεργιογόνου. Αφού αναγνωριστεί με τις μεθόδους που προαναφέρθηκαν, παρέχονται στον ασθενή λεπτομερείς οδηγίες σχετικά με το που βρίσκεται και τρόποι με τους οποίους κατά το δυνατόν μπορεί να το αποφύγει ώστε να προλάβει την εμφάνιση συμπτωμάτων. Δυστυχώς η πλήρης αποφυγή στις περισσότερες περιπτώσεις είναι εξαιρετικά δύσκολή και γι’αυτό ακολουθείται το δεύτερο επίπεδο της συμπτωματικής αγωγής. Τα αντιισταμινικά και τα ενδορρινικά στεροειδή είναι τα κύρια φάρμακα που χρησιμοποιούνται και τα οποία αν χορηγηθούν σωστά είναι εξαιρετικά αποτελεσματικά. Ο τρίτος και σημαντικότερος άξονας είναι αυτός της ανοσοθεραπείας. Πρόκειται για την καλύτερη αντιμετώπιση της αλλεργίας καθώς είναι αιτιολογική, δηλαδή τροποποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα με τέτοιο τρόπο ώστε ο ασθενής να ξεπερνάει την αλλεργία του. Τα οφέλη της ανοσοθεραπείας είναι πολλά, εξαιρετικά σημαντικά, και περιγράφονται αναλυτικά εδώ.